Lippizaner

De Lippizaner is een warmbloed paardenras dat van oorsprong uit Lipica (bij Sežana) in het huidige Slovenië komt.


Uiterlijk

De Lippizaner paarden zijn vaak schimmel/wit. Het hoofd is uitdrukkingsvol en vaak met een ramsneus (aflopend profiel in de neus).

De stokmaat/schofthoogte is tussen de 1.57 en 1.60 m. De hals is vrij hoog aangezet en geeft een sterke indruk. Het lichaam heeft een rond kruis en zware schouders. De staart is goed ingeplant en weelderig. De benen zijn kort en stevig, de voeten klein en uitstekend gevormd.

De paarden vertonen sprongen en kunsten die vroeger als gevechtstechniek werden gebruikt. Bijvoorbeeld kunnen de paarden met vier benen tegelijk de lucht in springen om wat tegenstanders neer te halen.


Geschiedenis

De eerste Lippizanerstoeterij is in 1580 gesticht door de Oostenrijkse aartshertog Karel van Oostenrijk. Hij kocht van de bisschop van Triëst het dorp Lipica bij Sežana en verordonneerde de bouw van een stoeterij. Zijn doelstelling was om paarden voor de jacht, vechtkunst en fok te houden, vooral ten bate van zijn eigen residentie in Graz.

De bouw van de stoeterij omvatte ook het cultiveren van de ruwe karstgronden. Aarde werd aangevoerd uit de wijde omgeving om de stenige bodem op te vullen en vervolgens te bebossen. Wegens watergebrek werd een systeem voor regen- en dauwopvang ontwikkeld. De aankoop van de eerste paarden werd gedaan in Spanje in 1580. In de daaropvolgende jaren (1581, 1582 en 1584) werden ook paarden uit Italië en Palestina aangevoerd. Onder Karel van Oostenrijk werden 33 paarden gefokt.

Vanaf het begin van de 18e eeuw werden ook fokpaarden aangekocht uit andere landen. In 1701 het veulen Cordova, paarden uit Duitsland zoals Lipp, Arabische paarden en paarden uit de Deense koninklijke stallen in Frederikborg. Uit de geschiedenis van Lipica stiliseerden zich nog steeds bestaande zes Lippizaner stamlijnen, die teruggaan op volgende stamvaders:

* Pluto (* 1765) Deens grijs veulen uit Frederiksborg
* Neapolitano (* 1790) Napolitaans bruin veulen
* Conversano (* 1767) Napolitaans zwart veulen
* Maestoso - (* 1773) Grijs veulen uit stoeterij Kladruby
* Favory - (* 1779) Vaalgrijs veulen uit stoeterij Kladruby
* Siglavy - (*1810) Grijs Arabisch veulen

Gedurende verschillende oorlogen werden de paarden geëvacueerd. De eerste keer tijdens de Napoleontische oorlogen in 1796 en later. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werd het paardenbestand van Lipica overgebracht naar het Oostenrijkse Piber bij Köflach, mede onder invloed van de ontwikkelingen aan het westelijke Isonzofront. Na de Eerste Wereldoorlog keerde in het kader van de Oostenrijks-Hongaarse successie een deel naar het inmiddels door Italië bezette Lipica terug. Sinds de evacuatie van Lippizaners uit Lipica naar Piber in 1915 worden er Lippizaners gefokt.

Het zwaarst getroffen werden de Lippizaners door de Tweede Wereldoorlog. De stoeterij Lipica lag Aanvankelijk in Italiaans bezet gebied, maar vanaf de Italiaanse kapitulatie in 1943 trokken de Duitsers in als nieuwe bezettingsmacht. Deze vervrachtten alle 179 paarden naar Hostouň u Horšovského Týna in Bohemen. Ook Lippizanerpaarden uit het Oostenrijkse Piber, de Joegoslavische hofstoeterij Demir Kapija, de stallen van Dušanovo bij Skopje en uit Janow in Polen werden naar die bestemming afvervoerd. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog kwam Sežana, waaronder ook Lipica, onder Amerikaans gezag. De Amerikanen overhandigde het gehele archief van de stoeterij aan de voormalige Italiaanse bezetter en stuurde vrijwel alle paarden naar Piber in Oostenrijk. De oorspronkelijke stoeterij in Lipica kreeg eerst in 1947, met de invoering van de Vrije Zone Triëst, enkele paarden terug. Het waren er nog maar 11. Inmiddels is de stoeterij in Lipica weer van belang. Lippizaners worden ook gefokt in het Slowaakse Topoľčianky, in Djakovo (Kroatië) en Szilvásvárad (Hongarije). Talrijke privé-stoeterijen houden zich eveneens bezig met de - streng gereglementeerde - Lippizanerfokkerij.

Het Sloveense leger zet Lippizaners in voor protocollaire taken. De eenheid omvat 15 paarden.


Opleiding

De opleiding van een Lipizzaner duurt ongeveer 6-7 jaar. Er worden veel shows gegeven met Lipizzaners. Door zijn karakter en zijn schitterende draf is het paard bij uitstek geschikt voor de hogere rijkunst.